Cổng vào khu bảo tàng, với slogan: Những cuộc đối thoại truyền cảm hứng.

NDĐT - Nằm trọn trong khu vực trung tâm có tuổi đời xa xưa nhất của thủ đô (Msheireb Downtown Doha), hệ thống bảo tàng chuyên đề Msheireb Museums là nơi mạch nguồn ký ức cùng những di sản văn hóa và lịch sử vô giá được trân trọng gìn giữ, để có thể trao truyền vẹn nguyên cho những thế hệ nối tiếp. Không chỉ vậy, chúng còn chuyên chở kỳ vọng lớn lao của chính phủ Qatar, nhằm đưa Doha trở thành một điểm đến văn hóa – giáo dục đẳng cấp hàng đầu thế giới.

Chuyến du hành hấp dẫn về miền quá khứ

Với những tín đồ mê lịch sử và yêu khoa học, Msheireb Museums với chuỗi bốn bảo tàng chuyên biệt là một địa chỉ không thể bỏ qua, khi đặt chân tới Doha. Tới đây, du khách sẽ được quay ngược cỗ máy thời gian để về với những trang sử đầu tiên của ngành khai thác dầu mỏ ở Company House. Được tìm hiểu bức tranh toàn cảnh đầy máu và nước mắt về chế độ chiếm hữu nô lệ cùng nạn mua bán người – một vấn nạn đã và đang gây nhức nhối trên toàn cầu trong khuôn viên Bin Jelmood House. Được ngắm nhìn những di sản kiến trúc độc đáo đã làm nên bản sắc Qatar không thể trộn lẫn tại Mohammed Bin Jassim House. Và hiểu rõ nếp sinh hoạt cùng sự gắn kết máu thịt trong các gia đình truyền thống Qatar ở Radwani House. Hôm tôi tới, Bin Jelmood House đang tổ chức một triển lãm chuyên đề rất hấp dẫn mang tên “Chuyến du hành đến trái tim của cuộc sống” (Journey to the heart of life). Đó cũng là một trong những hoạt động thường xuyên tại đây, nhằm đem đến cho người dân Qatar những tri thức mới nhất, khoa học nhất ở từng lĩnh vực cụ thể nào đó. Những kiến thức đầy đủ nhất, đa chiều nhất được chuyển tải tới khách tham quan bằng những thành tựu công nghệ truyền thông đa phương tiện mới nhất, hiện đại nhất như chiếu phim tư liệu, quét mã QR hiện vật để nhận thông tin, tái tạo mô hình trực quan, sáng tạo nhiều hình thức tương tác với du khách…

Toàn cảnh hệ thống bảo tàng Mseireb

Nếu có thời gian, hãy dành trọn vẹn một buổi sáng để chậm rãi lang thang khám phá khuôn viên vô cùng rộng lớn và thoáng đãng này. Ngoài bảo tàng Company House được thiết kế khỏe khoắn, hiện đại với tông màu trắng sữa chủ đạo giúp tương thích với nội dung chuyển tải về ngành công nghiệp khai thác dầu mỏ, ba bảo tàng còn lại đều hiện diện trong hình hài kiến trúc cổ xưa nhất, đặc trưng nhất của Qatar. Với những bức tường đất nện dày cỡ 30cm, những phần mái tết cầu kỳ bằng lá cọ nhằm cách nhiệt chống nóng, những ô cửa sổ cùng cửa ra vào thấp lè tè, có kích thước nhỏ với cánh cửa gỗ dày cộp. Những đặc điểm này giúp người Qatar xưa chống chọi lại với cái nóng nung người cỡ 50 độ C vào ban ngày, cái lạnh thấu xương khi về đêm và ngăn chặn hiệu quả những cơn bão cát sa mạc có thể gầm gào đe doạ vào bất cứ lúc nào.

Với một hệ thống trưng bày hiện vật, cung cấp thông tin được áp dụng những tiến bộ công nghệ mới nhất, du khách có thể tự tiếp cận, tìm hiểu kỹ lưỡng tất cả những gì mình quan tâm mà không phải trông chờ sự trợ giúp của bất cứ ai. Ngoài những phòng chiếu phim tiêu chuẩn trang bị màn ảnh vòng cung giúp cung cấp những khuôn hình panorama với hiệu ứng âm thanh vòm đạt chuẩn quốc tế, mọi bức tường trong mọi căn phòng trưng bày đều có thể biến thành màn hình trình chiếu những clip cực kỳ hấp dẫn. Chỉ cần một vị khách bước qua ngưỡng cửa, hệ thống cảm biến nhiệt sẽ lập tức kích hoạt máy chiếu. Và mọi khoảng trống trong căn phòng sẽ ngập tràn hình ảnh, sẽ nhẹ nhàng kể những câu chuyện thú vị bằng nhiều hình thức (phim hoạt hình, phim tài liệu, phim truyện) với phần phụ đề tiếng Anh ngắn gọn, đơn giản và rất dễ hiểu. Việc cần làm duy nhất của khách tham quan là ngồi xuống một chiếc ghế, và để dòng chảy tri thức quý giá cùng những lát cắt lịch sử ào ạt xô về.

Những hình nhân chuyên chở thông điệp mạnh mẽ về việc phải chấm dứt hoàn toàn nạn buôn người, đặc biệt là với đối tượng trẻ em được trưng bày dọc hành lang bảo tàng Bin Jelmood House.

Là một tín đồ đam mê bảo tàng, tôi đã có điều kiện chiêm ngưỡng khá nhiều viện bảo tàng nổi tiếng ở nhiều quốc gia từng may mắn đặt chân. Vậy mà khi đến với Mseireb Museums, tôi vẫn không tránh được cảm giác choáng ngợp. Thán phục cung cách biến bảo tàng thành một điểm tham quan hấp dẫn, sinh động và đầy sức sống. Ngạc nhiên trước khối lượng tri thức đồ sộ mà nó chứa đựng. Thú vị khi được chủ động tương tác với đa chiều thông tin, tiếp cận nhiều luồng quan điểm thậm chí trái ngược về một sự kiện, vấn đề cụ thể. Không khô khan, không thụ động, Msheireb giúp hành trình bồi đắp tri thức trở nên vô cùng hấp dẫn, thú vị. Giờ thì tôi đã hiểu, tại sao Msheireb chọn “Những cuộc đối thoại truyền cảm hứng” (Inspiring Conversations) làm slogan cho hệ thống bảo tàng giá trị này.

Sau dầu mỏ là tri thức

Doha để lại ấn tượng đậm nét nhất trong tôi không phải vì vẻ hào nhoáng, phô trương của những toà nhà chọc trời đang kiêu hãnh khoe vẻ xa xỉ bên bờ vịnh mà nhờ vào chuỗi công trình văn hoá – giáo dục đặc biệt giá trị, mà Msheireb Museums là một ví dụ trực quan sinh động.

Với mức thu nhập bình quân đầu người, với trữ lượng dầu mỏ cùng khí đốt tự nhiên khổng lồ đều nằm trong top đầu thế giới, quốc gia nhỏ bé Qatar không hổ danh là “gã nhà giàu” Trung Đông có vị thế đáng gờm trong khu vực và trên thế giới. Nhưng khác với hướng phát triển theo kiểu “trọc phú học làm sang” của xứ sở láng giềng xa xỉ bậc nhất Dubai (thuộc Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất - UAE), Qatar được xếp là quốc gia tiến bộ nhất trong thế giới Arab, với chỉ số phát triển con người rất cao.

Một đất nước nhỏ bé có diện tích đứng thứ 164 trên thế giới, giàu lên chóng mặt nhờ dầu mỏ và khí đốt nhưng đã sớm đặt mục tiêu chuyển đổi thành công từ nền kinh tế tài nguyên sang nền kinh tế tri thức vào năm 2030. Một vùng sa mạc cằn khô với dân số vỏn vẹn 2,6 triệu người (trong đó có tới 88% là dân nhập cư) nhưng đã có tầm nhìn rất xa, khi định vị mô hình thúc đẩy giáo dục - cả nội địa lẫn quốc tế để phát triển bền vững.

Hình ảnh những công nhân đầu tiên làm việc trong lĩnh vực khai thác dầu mỏ tại bảo tàng Company House.

Toàn bộ hệ thống bảo tàng liên hoàn tại Doha, mà Msheireb Museums chỉ là một phần nhỏ được xây dựng nhằm phục vụ chiến lược thúc đẩy giáo dục, khơi nguồn văn hoá và nâng cao hiểu biết, kiến thức cho người dân của Chính phủ. Bởi giá trị văn hoá của quốc gia này được xác lập nhờ sự gắn kết bền chặt giữa nguồn gốc cổ xưa cùng với quá trình hiện đại hoá và tiến bộ công nghệ. Viện bảo tàng không chỉ là nơi tham quan, bồi bổ kiến thức mà còn là nơi lưu giữ những mảnh ghép lịch sử vô giá còn sót lại. Chúng được kỳ vong sẽ trở thành phương tiện hữu hiệu giúp lấp đầy những khoảng trống kiến thức về văn hoá truyền thống, vốn rất mong manh và dễ dàng mai một trong xu hướng toàn cầu hóa hôm nay.

Điểm khác biệt trong chiến lược phát triển chọn hướng đi văn hóa – giáo dục của Qatar đã buộc bè bạn quốc tế phải dành cho quốc gia nhỏ bé này cái nhìn ngưỡng mộ. Qatar đang sử dụng hiệu quả những lợi thế tài chính từ nguồn tài nguyên năng lượng để xây dựng một nguồn tài nguyên tri thức cho tương lai. Toạ lạc tại những vị trí vàng trong thành phố, hệ thống bảo tàng như Msheireb sẽ trợ giúp đắc lực các nhà giáo dục, trong nỗ lực mở rộng ra ngoài bức tường trường lớp để cung cấp những phương pháp và cơ hội học tập đa dạng, hấp dẫn hơn bên cạnh chương trình đào tạo chính thống. Tại đây, những chuyến ngoại khoá không chỉ dừng lại ở một buổi tham quan thông thường mà sẽ gánh vác những mục tiêu giáo dục cụ thể. Như lời một quan chức giáo dục nước này từng khẳng định: “Sự thịnh vượng và phát triển của mỗi quốc gia không chỉ được phản ánh thông qua nguồn ngân sách, tỷ trọng kinh tế, các toà nhà chọc trời mà còn thể hiển qua các công trình lịch sử cùng các viện bảo tàng lớn. Vì thế, không có gì giá trị hơn khi thế hệ trẻ được giảng dạy, được phát triển tư duy ngay trong cái nôi lưu giữ những di sản tinh hoa của cả dân tộc đó”.

HỒ CÚC PHƯƠNG